De Luidsprekers

Inleiding

Luidsprekers zijn vrouwelijk, mooi, sierlijk, begeerlijk en onmisbaar. Het is daarom niet gek dat niet alle mannen het voor elkaar krijgen om de geluidstorens van hun dromen in de huiskamer te plaatsen. Het wekt teveel jaloezie op zullen we maar zeggen. Of hebben wij geen smaak?

Subwoofer

Gelukkig is er een oplossing. Door het toepassen van een subwoofer kunnen de afmetingen van speakers flink afnemen zonder al te veel in te leveren qua geluid. De plaatsing van de subwoofer is ook nog eens niet kritisch, dus dat is ook goed voor de relatie.

Ruimtecorrectie

Toch is het niet zo simpel als gewoonweg er een subwoofer bijplaatsen en draaien maar. Niet elke subwoofer is een goede subwoofer en de match tussen de luidsprekers en de subwoofer moet wel bewust gemaakt worden. Door te experimenteren met de cross-over frequentie (bij mij thuis 100 Hz) of door een gedegen meting te doen aan de hand van een ruimte correctie product, bijvoorbeeld Dirac Live. De combinatie levert het beste resultaat.

Het fijne van Dirac Live is dat het geluid afgestemd kan worden op de persoonlijke smaak. Iets meer hoog, de nadruk op het midden of zoveel mogelijk bas, het kan simpel ingesteld worden. Voorwaarde is wel dat een Dirac client is geïnstalleerd/geïntegreerd op de versterker.

Het Dirac deel dat op een PC geïnstalleerd wordt kan dan via het netwerk een verbinding met de versterker maken. Dirac stuurt vervolgens de versterker aan om geluidspatronen uit te sturen die met een microfoon gemeten kunnen worden. Deze meting wordt op de PC verzamelt en naar de Dirac server gestuurd. Bij Dirac wordt de verwerking van de gegevens gedaan en worden de settings voor de versterker teruggestuurd. Deze settings kunnen op de versterker opgeslagen worden en naar believen aan en uit gezet worden.

Het resultaat is naar mijn mening perfect. Je kent de ervaring wel dat er opeens te veel hoog of te veel laag in de muziek lijkt te zitten. Meestal het moment van een mismatch tussen het karakter van de speakers en de aangeboden muziek. Dat komt nu veel minder vaak voor. Als ik het nu hoor weet ik dat het in de opname al zo was.

Plaatsing speakers

De opstelling van de speakers ten opzicht van de luister positie en de rest van de ruimte is van groot belang. Met de ruimtecorrectie kunnen de effecten van het plaatsen wat hersteld worden, maar voorkomen is natuurlijk beter. Alfa Audio heeft daar een mooi stuk aan gewijd.

De kern van het verhaal is dat luidsprekers ruimte nodig hebben en de akoestiek van de ruimte ook heel bepalend is. Nog iets om al vroeg rekening mee te houden bij de inrichting van de ruimte of woonkamer. Mijn stelling is dat eerst de stereo goed moet staan en dat de rest van de woonkamer er dan omheen ingericht wordt.

Dynaudio heeft een video gemaakt om het belang van plaatsing van de speakers en wat er bij komt kijken uit te leggen.

De speaker moet kunnen afstralen. Zet ze vooral niet in de hoek. Zet ze het liefst op oor hoogte is het advies, al heb ik nooit kunnen ontdekken dat hoger een bezwaar is. Lager is wel bezwaarlijk. Meubels of andere grote objecten die in de buurt of zelfs in dezelfde ruimte van de speakers staan hebben zeker invloed, dus pas daar mee op.

De voeten

Al m'n hele leven duiken verhalen op over speakers in beton gegoten, speakers op zware tegels geplaatst en andere varianten om het geluid te verbeteren. De meest geaccepteerde en breed toegepaste vorm is spikes onder de speakers plaatsen. Zo waande ik me ook goed verzorgd.

Recent dook via een collega een filmpje van Townshendaudio op waarin heel duidelijk het effect van trillingen op speakers getoond werd aan de hand van hun product "Seismic Isolation Podium":

Nog niet overtuigd? Kijk hier dan even naar:

De gevoeligheid van speakers die op spikes staan is mij maar al te duidelijk, maar is dat ook hoorbaar als je muziek afspeelt? Het werd dus tijd voor een proef. Dat was lastig, want je schaft niet even 3 isolatie podiums aan à ongeveer € 1250,- per stuk.

Dezelfde collega kwam met een goedkopere mogelijkheid aan, de dempers van Audio Selection, de AS-29. € 15,- per setje van 4, dan mag het ook mislukken toch?

De dempers kwamen binnen en de oude spikes werden vervangen door de dempers. De muziek ging weer aan en direct valt de bas op in het geluidsbeeld. Wat een ongelofelijke verandering hadden de 4 rubber doppen teweeggebracht! De bassen zijn veel, maar dan ook veel mooier geworden. En het was toch niet slecht. Het hele geluidsbeeld profiteert vervolgens van de mooie zuivere bassen.

De verandering was dusdanig groot dat ik allerlei zaken ben gaan controleren. Zitten de rubbers echt wel goed, heb ik niet per ongeluk de settings van de subwoofer gewijzigd tijdens het wisselen van de spikes? Staat de versterker nog wel op de goede ruimte correctie settings? Niets van dit alles, alleen de rubbers konden de verandering teweeg hebben gebracht.

Deze lange inleiding is nodig om aan te geven wat het belang van demping van je luidsprekers is. Het zet je aan het denken. Waarom worden er dan nog zo veel spikes gebruikt? Is dit het geheim achter andere zo goed klinkende speakers? Bijvoorbeeld die van Boenicke of Daudio? De trilling ontkoppeling is een onderdeel van het Boenicke ontwerp, dat is zeker. Daudio doet ook zoiets, maar lost het op door helemaal geen kast toe te passen maar voor open te kiezen, het dipole ontwerp.

Trilling ontkoppeling is dus een essentieel onderdeel van het ontwerp en de plaatsing van speakers. Het kan dus zelfs voor een paar euro.

Mocht je nog steeds twijfelen, lees dan het artikel van hifi.nl over de dempers Aktyna A.R.I.S maar eens. De vraag is waarom het nog niet algemeen als een standaard maatregel gezien wordt. Lexicom Multimedia heeft er ook een mooi artikel aan gewijd.

Het kiezen

Maar welke speakers dan? Hoe maak je een keuze uit het enorme aanbod? Dit enorme aanbod maakt mijzelf argwanend. Is het dan zo makkelijk om een speaker te bouwen en die ook nog te verkopen? Het is kennelijk niet zo'n probleem om de onderdelen van een speaker bij elkaar te krijgen en deze goed genoeg te laten klinken om er een paar honderd euro of zelfs tegen de duizend euro voor te vragen. Houdt dit gegeven in je achterhoofd en zorg dat je het geluid kan vergelijken.

Voor mijn gevoel ben je bij speakers van rond de € 1000,- per stuk, weg van het meest onoverzichtelijke deel van de markt. Daarboven kom je veel meer bekende merken tegen of de merken waar ervaren kritische luisteraars al positieve ervaringen mee hebben. Toch is ook deze wereld voortdurend in beweging. Nieuwe merken kloppen met nieuwe concepten of technieken op de deur en worden succesvol. Wil je een afgewogen keuze maken, dan is verdiepen in de audiowereld, veel luisteren en ervaringen delen een must.

Vergelijk

Ook voor luidsprekers geldt, zorg er voor dat je in luistersessies de verschillen kan horen. Hoe klinken diverse versterkers in combinatie met jouw shortlist van speakers. Verwissel de speakers regelmatig, om die verschillen waar te kunnen nemen. De combinatie met de versterker kan zelfs van invloed zijn.

Neem je eigen muziek mee of zorg in ieder geval voor een playlist waar je elk detail van de muziek van kent. Neem de tijd en leer de verschillen herkennen.

Mijn speaker historie

Bij mijn ouders thuis, jaren 60, was een Blaupunkt buizenradio. Die is begin jaren 70 aangevuld met een eenvoudige Philips transistor radio. Jaren later kwam er een radiocassettespeler in huis. Wel een verbetering qua geluid, maar nog lang geen stereo.

Pas in 1978 heb ik zelf een Akai stereotoren gekocht met bijbehorende speakers. Dat was al een enorme verbetering. Die heeft jaren in de huiskamer gestaan en daar heb ik heel lang op geteerd.

Halverwege de jaren 80 woonde ik niet meer thuis en heb ik in onze woonkamer 2 extra Wharfedale speakers aangesloten. Dat gaf al een beetje extra luistergenot. Pas in de jaren 90 is er met een NAD versterker en een paar BNS (Brabant Noble Sound) speakers een geluid gerealiseerd waar ik toen best blij mee was. De BNS speakers hebben tot 2008 dienst gedaan in de woonkamer en doen het nu (2019) nog steeds goed op m'n kantoor.

In 2008 kreeg ik de gelegenheid om echt in een goed geluid te investeren. Met meer geluk dan wijsheid ben ik toen overgestapt op Dynaudio Confidence C1 speakers. "Top of the Bill" luidsprekers die pas de laatste jaren echt tot hun recht komen nu er ook een hele goede Lumin streamer is en de versterker ge-upgrade is van de Arcam AVR 350 naar de Arcam AVR 550.

Nu pas kan ik goed beoordelen wat er in dat proces goed of fout is gegaan. Zoals gezegd, we hebben geluk gehad een hele goede verkoper te treffen die ons de kans gaf de juiste keuzes te maken. Aan de hand van onze eigen muziek en door de verschillende opties naast elkaar te horen. Daardoor werd duidelijk dat de Dynaudio's ver boven de rest uitstaken.

Mijn marktbeeld

Als regelmatige bezoeker van audioshows kom ik heel wat prachtige spullen tegen. Allemaal heel erg duur, dus als je budget beperkt is kan ik daar weinig advies over geven. Wel kan ik aangeven welke speakers ik zou kopen als ik nog meer uit zou mogen/willen geven. In die wereld van superaudio loop je toch tegen producten aan die het nog beter doen dan de rest.

MBL

Muziek luisteren die heel erg goed klinkt is een soort verslaving van me. Zodoende kon ik de aankondiging dat een set van MBL te beluisteren viel bij PUURAVD niet weerstaan.

Op de nieuwe locatie in Oostzaan is een hele mooie luisterruimte gecreëerd. Daar werd ik door Robert en Daan ontvangen en mocht ik met nog een paar mensen plaats nemen op een ruime bank.

De set van MBL, naast de MBL luidsprekers ook een MBL versterker en een MBL CD-speler/Streamer, zag er meteen stoer en indrukwekkend uit. Het mooie zwart-chromen uiterlijk doet wel wat, al is het op het randje van kitsch.

Er was net een sessie afgesloten, dus we kregen als starters uitleg over de set en de opstelling. We bleken met de Noble-line van MBL te maken te hebben.

Wat ik mooi vond is dat de CD-speler tevens DAC en streamer is. De combinatie is logisch. Wel jammer dat hij geen SACD's kan afspelen en dat het DSD-bereik ophoudt bij DSD 64. Een set als dit verdiend minstens DSD 256.

Dat bleek al snel toen er op mijn verzoek wat DSD 64 werd gedraaid. Een stukje pianomuziek waarbij ik meteen pijn in m'n buik kreeg van geluk, zo mooi klonk het. De voor DSD karakteristieke rust in het geluidsbeeld was zeer indrukwekkend, de definitie van het pianogeluid verpletterend.

Het was meteen duidelijk, dit onbetaalbare setje laat een even onbetaalbaar mooi geluid horen. De radiaalstraler van MBL, zowel middentoner als tweeter, is een unieke uitvinding en tot in de perfectie verwerkt in dit systeem. Door het rondstralen is er geen hotspot. Ik heb later nog even rondgelopen in de ruimte, het maakt echt niet uit waar je bent voor het optimale geluid.

Voor mij was de sessie eigenlijk al klaar. Er passeerden nog vele klassieke CD-opnames, die ook erg goed klonken, maar het haalt het niet bij DSD. Meer dan een uur lang zaten we daar, met een borreltje en een hapje, bevangen door de muziek.

De vraag kwam na een tijdje in me op of ik in staat zou zijn uit eigen beweging een eind aan te maken aan dit genot. Dat moment kwam toen ik na een verzoeknummer, "Aerial Boundaries" van Michael Hedges, nogmaals platgewalst werd door de nieuwe beleving van dit nummer.

Nu was het genoeg, dit was het moment om afscheid te nemen van Robert en Daan en ze in onwetendheid achter te laten of ik ooit nog terug zou komen om deze set in huis te halen.

Dat is in handen van het lot, dat is waarom loterijen zo groot zijn. Iedereen heeft iets onbereikbaars om van te dromen.

Home